سياست امريكايي مهار دوجانبه در افغانستان

سياست‌هاي دوگانه امريكا در افغانستان، نه تنها مانع اصلي صلح در افغانستان بلكه توليد‌كننده ناامني و به‌نوعي ايجاد زمينه براي اشغال بيشتر اين كشور است. اخبار و گزارش‌هاي ضد‌و‌نقيض خبرگزاري‌هاي داخلي افغانستان و رسانه‌هاي غربي از اوضاع سياسي و امنيتي اين كشور، تحركات طالبان و داعش، به قدري زياد و متعدد است كه ارائه يك تصوير روشن از آينده تحولات افغانستان، دشوار به نظر مي‌رسد. با مروري گذرا به اخبار اين خبرگزاري‌هاي داخلي و خارجي، مشاهده مي‌كنيم كه برخي از قدرت‌يابي مجدد طالبان سخن مي‌گويند و برخي ديگر با دادن آمار تعداد كشته‌هاي طالبان در مناطق مختلف افغانستان، مي‌خواهند قدرت نيروهاي امنيتي كشور را در تأمين امنيت نشان دهند. در اين ميان اخبار متناقض رسانه‌هاي غربي بيش از همه مشهود است، به طوري كه گاه از توان نيروهاي امنيتي افغانستان تمجيد مي‌كنند و گاه با بزرگنمايي طالبان، دولت افغانستان را در تأمين امنيت و ثبات ضعيف قلمداد مي‌كنند. اين يك واقعيت است كه سياست مهار دوجانبه افغانستان و طالبان، با مهارت توسط نيروهاي امريكا و ناتو در اين كشور اجرا مي‌شود و دست‌كم اين سياست در يك دهه آينده نيز تداوم خواهد داشت، هر چند اين احتمال وجود دارد كه در سياست مهار، جاي طالبان با داعش يا هر گروه تروريستي ديگر تغيير كند اما به هر حال طبق گفته غربي‌ها، دولت افغانستان به دلايل متعدد به‌ويژه وابستگي اقتصادي و نظامي، توان ايستادن روي پاي خود را ندارد و همين امر به‌نوعي موجب شده تا افغانستان در آينده بيش از پيش به امريكا و غرب تكيه كند. 
اقدامات و عملكرد امريكا در افغانستان موجب نگراني كشورهايي نظير چين و روسيه شده است. تعامل و ارتباط‌گيري روس‌ها و چيني‌ها با طالبان، به دليل همين نگراني‌هاست. تلاش اين دو كشور و حتي ايران با طالبان به اين صورت انجام مي‌گيرد كه اوضاع سياسي ـ امنيتي افغانستان بيش‌ از اين بحراني نشود و به هر حال توافقات و مذاكره صلحي بين دولت افغانستان و طالبان صورت گيرد. اين در حالي است كه امريكا به‌طور پنهاني از گروه‌هاي تروريستي و طالبان حمايت مي‌كند و در ظاهر مدافع دولت افغانستان، دموكراسي، صلح و امنيت در افغانستان است. به هرحال نگراني‌ها موجب شده چيني‌ها با تمام گروه‌هاي وابسته به طالبان وارد گفت‌وگو شوند. وزير امور خارجه چين روز گذشته، در پاسخ به يك پرسش در مورد سفر هيئت طالبان به اين كشور گفت كه چين براي حل منازعه افغانستان با همه طرف‌هاي درگير در افغانستان در تماس است. روس‌ها نيز به همين منوال و براي جلوگيري از نفوذ داعش و گروه‌هاي افراطي از افغانستان به آسياي مركزي، به‌نوعي آماده‌ برخوردند، بنابراين نگراني كشورهايي نظير ايران، چين و روسيه، بي‌دليل نيست. همه‌ اين بازيگران منطقه‌اي بر اين باورند امريكا و ناتو طي 15سال گذشته نتوانسته‌اند يا  نخواسته‌اند امنيت و ثبات را به افغانستان بازگردانند و در آينده نيز چنين كاري را انجام نخواهند داد چرا كه دليل اصلي اشغال افغانستان به دست اشغالگران، تأمين صلح و امنيت در افغانستان نبوده و اهداف ديگري نظير مهار چين، روسيه و ايران مدنظر بوده و به‌طور جدي بر اين باوريم كه آسياي مركزي نيز به اين دليل آلوده گروه‌هاي تكفيري‌– تروريستي خواهد شد. هر چند در كنار اين هدف، اهداف ديگري نيز نظير دسترسي به انرژي و منابع طبيعي اين منطقه، ايجاد جاده ابريشم جديد و... مدنظر امريكايي‌هاست، البته قبلاً چنين تحليل مي‌شد كه سياست خارجي امريكا در آسياي مركزي تابعي از سياست اين كشور در قبال افغانستان است تا با ايجاد شرايط منطقه‌اي مطلوب، نيروهاي خود را در سال ٢٠١٤ از افغانستان خارج كند اما اكنون امريكايي‌ها از افزايش نيروي نظامي و تداوم حضورشان بحث مي‌كنند و به نوعي اولويت سياست خارجي امريكا تداوم اشغال افغانستان است. 
حال اين پرسش اساسي همچنان باقي است كه امنيت و ثبات افغانستان در چه زماني و چگونه و به دست چه ‌كسي تأمين مي‌شود؟ آيا امريكا واقعاً به دنبال دموكراسي، توسعه و صلح در افغانستان است؟ و اگر چنين هدفي را دنبال مي‌كند، عملكردش طي اين سال‌ها چه نتايجي داشته است؟ چرا ناامني‌ها در افغانستان تداوم داشته، طوري كه موجب نفوذ ساير گروه‌هاي تروريستي و تكفيري نظير داعش در افغانستان شده است؟ سوالات بسياري قابل طرح است كه پاسخ آنها براي ما روشن است، اما اين خود افغانستاني‌ها هستند كه بايد در دولت، احزاب سياسي و مردم، به اين جمع‌بندي برسند كه بدون اتحاد و همدلي، نمي‌توان هويت و موجوديت افغانستان را حفظ كرد و بايد قوم‌گرايي و قوم‌مداري جاي خود را به ملي‌گرايي بدهد و تا زماني كه احساس وابستگي به غرب وجود داشته باشد، توسعه و امنيت افغانستان نيز تحت تأثير و تابعي از سياست‌هاي غربي‌ها خواهد بود. يعني افغانستان به سمتي (غرب‌گرايي، گسترش فرهنگ و ارزش‌هاي غربي و... ) خواهد رفت كه غرب خواهان آن است.