یادداشت روز

۱۴ آبان ۱۴۰۲ تهمینه غمخوار؛ گروه بین الملل: تداوم جنگ در اوکراین و تحولات و تغییرات رخ داده و موجود در ژئوپلیتیک مناطق پیرامونی و محور اوراسیا، موجب شده که آسیای مرکزی به یک منطقه مهم تبدیل شود، به طوری که این منطقه جاه طلبی های رقابت ژئوپلیتیکی و منافع استراتژیک را که برای مدت طولانی در منطقه وجود داشته است را آشکار خواهد کرد. در حقیقت، موقعیت آسیای مرکزی، این منطقه را به یک آهنربای ژئواستراتژیک برای قدرت های جهانی تبدیل کرده، به طوری که این منطقه به دلیل موقعیت استراتژیک خود در مرز افغانستان، برای امنیت و ثبات منطقه ای نیز حیاتی است.حال، طی ماه‌های اخیر و به ویژه پس از خروج آمریکا از افغانستان، توجه و تعاملات کشورهای غربی به آسیای مرکزی و منطقه قفقاز جنوبی افزایش یافته است. در این میان، چندین سوال ذهن تحلیل‌گران را به خود معطوف کرده، به طوری که تحلیلهای مختلفی از سوی کارشناسان مسائل قفقاز صورت گرفته است. در همین راستا و در ادامه دیدگاه اسماعیل باقری کارشناس آسیای مرکزی و قفقاز را می خوانیم.* جایگاه و تاثیر کشورهای آسیای مرکزی بر تحولات قفقاز جنوبی چیست؟از آن جایی که آسیای مرکزی و قفقاز به دلایل متعدد از اهمیت ژئوپلیتیکی بالایی برخوردار هستند، وجود و تعدد بازیگران بزرگ با منافع متفاوت و گاها متضاد، موجب شده تا در رویارویی قدرت‌های جهانی، ما شاهد یارگیری‌ها و افزایش نفوذ در دو منطقه استراتژیک آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی باشیم.افزون بر این، رویارویی روسیه با آمریکا و ناتو در اوکراین و حتی سوریه، موجب شده تا آمریکا و آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده و سایر ان جی اوها به اشکال مختلف در کشورهای آسیای مرکزی نفوذ کنند؛ در حالی که اهداف شومی را هم مدنظر دارند و به اسم تامین ثبات در یادداشت روز...ادامه مطلب

یکشنبه 14 آبان 1402توسعه روابط تجاری افغانستان با ایران، به حکومت طالبان این امکان را خواهد داد با دسترسی به مسیرهای ریلی و آبهای آزاد، از حصار جغرافیایی خارج شده و بخشی از مشکلات کنونی خود را رفع کند.الوقت- شرایط فاجعه بار اقتصادی افغانستان و تداوم تحریمهای آمریکا علیه این کشور، رهبران طالبان را به این جمع‌بندی رسانده که برای غلبه بر این وضعیت، باید روابط با همسایگان را گسترش دهند. در این رابطه، ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست وزیر حکومت طالبان روز شنبه در رأس یک هیئت بلندپایه اقتصادی وارد تهران شد. به نوشته رسانه‌ها این هیئت بزرگ که متشکل از ۳۰ مقام طالبان است در سفر به تهران در مورد روابط دوجانبه، تجارت، ترانزیت، حمل و نقل، زیرساخت‌ها و راه‌آهن با مقامات ایرانی گفتگو و رایزنی خواهد کرد.همچنین ارتباط منطقه‌ای، افزایش تجارت از طریق بندر چابهار، گسترش مشارکت افغانستان در این بندر و بحث در مورد توسعه همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور، از دیگر موضوعات مورد بحث در این سفر اعلام شده است. پیش‌بینی می‌شود هیئت اقتصادی طالبان علاوه بر تهران به برخی استان‌های دیگر ایران نیز سفر کرده و با برخی مقامات استانی و اعضا اتاق‌های بازرگانی دیدار کند.در این رابطه محمود سیادت، رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و افغانستان در گفتگو با فرارو گفت:«در سفر هیات طالبانی به ایران، آنها بسته اقتصادی خاصی را در نظر دارند که با توجه به شرایط حکومت موقت افغانستان ارائه می‌شود».تاکنون جزئیات دقیق و کاملی از این بسته اقتصادی که احتمالا از سوی هیئت طالبان پیشنهاد خواهد شد به بیرون درز نکرده است اما خبرگزاری صدای افغان (آوا)، به نقل از برخی منابع نوشت که ملا برادر از دولت و بخش خصوصی ایران برای سرم یادداشت روز...ادامه مطلب

۰۲ بهمن ۱۴۰۱ | کد : ۲۰۱۷۲۱۵ اخبار اصلی آسیا و آفریقااسماعیل باقری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در شرایطی که کشورهای همسایه و جهان تلاش می‌کردند تا با با همزیستی با پدیده طالبان، به نوعی رهبران طالبان را به تشکیل دولت فراگیر، ترغیب و تقنیع سازند، منع تحصیل دختران دانشجو در دانشگاه‌ها و منع اشتغال آنان در مراکز غیردولتی و ان‌جی‌اوها، عملا موجب تشدید بی‌اعتمادی در داخل و خارج به حکومت موقت طالبان شد.اسماعیل باقری، کارشناس مسائل افغانستان و معاون رایزنی فرهنگی سابق ایران در کابلدیپلماسی ایرانی:مقدمهفروپاشی نظام جمهوری و به قدرت رسیدن مجدد طالبان در افغانستان، بیشترین تاثیر منفی را بر زنان این کشور داشته است. منع تحصیل دختران و محدودیت‌های اشتغال و تردد بدون محرم، در شرایط بد سیاسی و اقتصادی افغانستان موجب شده تا قشر عظیمی از زنان این کشور نگاه بدبینانه‌ای به حکومت دوم داشته باشند. زنان افغانستان به دلایل گوناگون، دردها و رنج‌های بی‌شماری در دوره‌های مختلف نظام‌های سیاسی متحمل شده‌اند. در دوره حکومت اول طالبان 1375 تا 1380، به دلیل محدودیت‌ها و بی‌بهره‌گی از ابتدائی‌ترین حقوق زندگی اعم از آموزش و اشتغال، بدترین دوره برای زنان افغانستان بوده است. جاری کردن حد بر زنان اعم از سنگسار و شلاق زدن در ملا‌ عام و در دادگاه‌های سنتی بدون رعایت قواعد شرعی و حقوقی، موضوعی نیست که بتوان آن را انکار کرد. حادثه یازده سپتامبر در 2001 (1380)، سقوط طالبان از قدرت و شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی افغانستان، به نوعی نقطه عطفی در تاریخ این کشور محسوب می‌شود؛ چرا که بواسطه‌ تشکیل دولت جدید برآمده از اجلاس بن در آلمان(که گاه از آن به دموکراسی وارداتی و نمادین یاد می‌شود)، زنان در شهرهای بزرگ، یادداشت روز...ادامه مطلب

يکشنبه 6 آذر 1401در آشفته بازار سیاسی در پاکستان، عاصم منیر به جای ژنرال باجوا ریاست ارتش را برعهده گرفت تا شاید تحت مدیریت او التهابات سیاسی داخلی فروکش کند.الوقت- درحالی که شرایط سیاسی پاکستان طی ماه‌های اخیر به دلیل اعتراضات خیابانی طرفداران عمران خان نخست‌وزیر سابق این کشور، پرالتهاب و متشنج دنبال می‌شود، کابینه پاکستان روز یکشنبه طی جلسه‌ای و بنا به پیشنهاد نخست وزیر، «عاصم منیر» را ضمن ارتقا به درجه ژنرالی رسما به عنوان هفدهمین فرمانده ارتش پاکستان معرفی کرد. حال تعیین فرمانده جدید برای ارتش و کنار رفتن ژنرال قمر جاوید باجوا در صدر اخبار تحولات این کشور قرار گرفته است. تحولی که با توجه به نقش و جایگاه برجسته ارتش در عرصه قدرت و سیاست پاکستان، پرسش‌هایی در مورد تأثرات احتمالی این تغییر ایجاد کرده است.گمانه‌زنی‌ها در مورد کناره‌گیری باجواژنرال باجوا در 8 آذر 1395 به عنوان فرمانده ارتش انتخاب شد و سه سال پیش هم توسط عمران خان برای دومین دوره ریاست او تمدید شد. اکنون برخی منابع گفته‌اند که باجوا به دلیل اختلافات میان ارتش با احزاب «مسلم لیگ» و «تحریک انصاف» استعفا داده است.برکناری باجوا، درحالی است که او هفته گذشته در سخنانی تلویحاً به نقش مرکزی ارتش خود در سیاست اذعان کرد و گفت زمان آن فرا رسیده است که همه سهم‌خواهی سیاسی خود را کنار بگذارند و از اشتباهات گذشته درس بگیرند و به جلو حرکت کنند. باجوا در شش سال گذشته حاکم بالفعل پاکستان بود و سیاست‌های این کشور را هدایت می‌کرد و در دوره او اختلافات بین عمران خان با دولت و ارتش به بالاترین سطح خود رسید.ارتش پاکستان همیشه به دخالت در امور سیاسی متهم است و به هیمن خاطر است که دولتها در این کشور زود به زود تغییر می‌کنند. بر این ا یادداشت روز...ادامه مطلب

اسماعیل باقری می‌گوید: اخیرا اعلام شده که پاکستان تمایل به جایگزینی خط لوله تاپی به جای صلح را دارد، اما اینکه با حضور طالبان تا چه اندازه امنیت در منطقه برقرار و این موضوع محقق میشود، هنوز مشخص و شفاف نیست.تهمینه غمخوار؛ بازار: پس از برکناری عمران خان نخست وزیر سابق پاکستان توسط پارلمان پاکستان و تصمیم دادگاه عالی این کشور، جانشین وی، نخست وزیر شهباز شریف، با چالش های جدید سیاسی و اقتصادی مختلفی مواجه شد. در حقیقت، یکی از چالش های خارجی کلیدی پیش روی شهباز، ترمیم روابط با کشورهای کلیدی خاورمیانه بود؛ زیرا در طول حکومت چهار ساله عمران خان، روابط پاکستان و خاورمیانه از فراز و نشیب های متعددی عبور کرد که باعث ایجاد ابهامات و تنش های قابل اجتناب شد.بر همین اساس، عده ای معتقدند که به قدرت رسیدن شهباز شریف، روابط پاکستان و خاورمیانه را به وضعیت موجود قبل از عمران و دور از پوپولیسم او خواهد برد؛ ضمن اینکه او مجبور است تا به ایجاد تعدیل در دستگاه سیاست خارجی پاکستان، ایجاد روابط جدید در خارج از کشور در پاسخ به تحولات داخلی بپردازد. یکی از این کشورها جمهوری اسلامی ایران است که با وجود ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک و اشتراکات زیاد مانند وضعیت افغانستان، کریدورهای ارتباطی، مبارزه با تروریسم، روابط دو کشور با چین و منافع متقابل، اما تغییر پویایی های ژئوپلیتیکی برای منطقه جنوب غربی آسیا موضوع جدیدی نیست و روابط ایران و پاکستان نیز در سال های اخیر تغییر کرده و تغییر ماهیت چندین موضوع استراتژیک و تاکتیکی بر روابط دو کشور تأثیر گذاشته است.از مسائل پایدار بین دو کشور، خط لوله گاز منطقه ای است که دو کشور را به هم متصل می کند. قرارداد خط لوله گاز در سال ۱۹۹۰ با هدف صادرات گاز طبیعی ایران به هند و پاکس یادداشت روز...ادامه مطلب

۱۰ دی ۱۴۰۱،‏ ۱۰:۰۹جنگ اوکراین بیش از هر پدیده دیگری، وابستگی حکمرانی قاره سبز به آمریکا را آشکار کرد تا جایی‌که هم‌اکنون مقامات و نمایندگان کشورهای اروپایی آشکارا اعتراض می‌کنند که اروپا بازنده این جنگ است.خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: با تداوم جنگ اوکراین و پیامدهای آن از قبیل ایجاد بحران انرژی در کشورهای اروپایی و بروز ناآرامی‌ها و آشوب‌های اجتماعی در شهرها، مقامات و سران اروپا لحن و بیان دیپلماتیک را کنار گذاشته و آشکارا واشنگتن را متهم می‌کنند که از تداوم جنگ در اوکراین سود می‌برد و ضررهای آن بر کشورهای اروپایی تحمیل می‌شود؛ اعتراض‌ و احساس شکستِ سران اروپا در جنگ اوکراین، ناآگاهانه موضوع و معضل بنیادی‌تری را عیان می‌کند؛ وابستگی ساختاری و حکمرانی به آمریکا.«چارلز میشل»، رئیس شورای اروپا اواسط آذرماه در گفت‌وگو با روزنامه ایتالیاییِ «کوریِر دِلا سِرا» با انتقاد از رویکرد آمریکا در جنگ اوکراین تأکید کرد واشنگتن در جنگ اوکراین همیشه منافع اقتصادی خود را در اولویت قرار می دهد، اما کشورهای اروپایی بیشتر از آمریکا از این جنگ خسارت دیدند و متحمل هزینه شدند.امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در اعتراض به همین شرایط گفته که قیمت‌هایی که آمریکا بر گاز فروشی به اروپا اعمال می‌کند، «غیردوستانه» است. جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اروپا هم تأیید کرده که نگرانی اروپایی‌ها نسبت به تأثیر سیاست‌های آمریکا بر شرکت‌های اروپایی روزبه‌روز بیشتر می‌شود. نشریه پولیتیکو نیز هفته پیش در گزارشی اعلام کرد کشورهای اروپایی به علت منفت‌طلبی آمریکا در جنگ در اوکراین، از واشنگتن عصبانی هستند. یک مقام ارشد اتحادیه اروپا در گفت‌وگو با این نشریه گفته بود: آمریکا از این بحران نهایت سود را می‌برد، چون آنها گاز یادداشت روز...ادامه مطلب

۲۳ فروردین ۱۴۰۱نوشتار حاضر درصدد تبیین و تحلیل مهم‌ترین رویدادهای داخلی و خارجی افغانستان در سال ۱۴۰۰ و ارائه دورنمایی از اوضاع این کشور در سال آینده است.اندیشکده راهبردی تبیین- نظام جمهوری اسلامی افغانستان که حاصل اجلاس بن در سال ۱۳۸۰ بود، پس از دو دهه طبق توافق‌نامه دوحه و با خروج نیروهای آمریکایی دچار فروپاشی شد. بازگشت دوباره طالبان به قدرت در مردادماه سال ‌جاری در نوعِ خود تحول بزرگ سیاسی و نظامی بود که پیامدهای بسزایی در سطح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی از خود بجا گذاشت. شکست آمریکا و ناتو در افغانستان و خروج شتابان نیروهای خارجی به خوبی نشان داد که هم افغانستان وارد مرحله جدیدی از تحولات سیاسی شده و هم تاثیرات آن در سطح منطقه و حتی بین‌المللی غیرقابل انکار است.در نوشتار حاضر تلاش شده است تا چند محور اساسی مورد بررسی قرار گیرد:-‌ دلایل افزایش حملات نظامی طالبان در اوایل سال و سپس اعلام پیروزی؛-‌ بررسی دلایل و اهداف آمریکا از خروج کامل از افغانستان؛– واکاوی پیامدهای خروج آمریکا از منطقه در سطح داخلی و منطقه‌ای؛– ارزیابی پیامدهای روی کار آمدن دولت طالبان در سطح داخلی و منطقه‌ای؛– آینده‌پژوهی از تأثیرات تحولات افغانستان بر امنیت و منافع جمهوری اسلامی ایران. افزایش تلفات نظامی و هزینه‌های مالی جنگ افغانستان از یک‌سو و فرسایشی شدن جنگ در افغانستان، آمریکا را به این نتیجه رساند که برای کاهش هزینه‌های مالی و تلفات نظامی، با گروه طالبان مذاکره کند و آمریکا طبق مفاد توافق دوحه مجبور به خروج از افغانستان شد۱-‌ تغییر نظام سیاسی افغانستان و اعلام طالبانمهم‌ترین دلایل فروپاشی نظام سیاسی افغانستان و پیروزی طالبان را باید در چند محور اساسی خلاصه کرد:-‌ دروغ بزرگ آمریکا در مب یادداشت روز...ادامه مطلب

۶ اردیبهشت ۱۴۰۱پس از استقرار طالبان در افغانستان، برکناری عمران‌خان و نخست‌وزیری شهباز شریف در پاکستان دومین مسئله حائز اهمیت در مرزهای شرقی ایران است که می‌تواند چالش‌های امنیتی برای تهران به دنبال داشته باشد.اندیشکده راهبردی تبیین- پس از فراز و نشیب‌های بسیار، در نهایت عمران‌خان نخست‌وزیر پاکستان برکنار شد. در حالی که برخی از تحلیل‌گران، شکاف میان نخست‌وزیر و ارتش پرنفوذ پاکستان را علت کنار رفتن وی از قدرت می‌دانند، برخی معتقدند عزل عمران‌خان نتیجه طراحی آمریکا برای تغییر مناسبات در منطقه است. به هرروی به نظر می‌رسد پس از سقوط دولت اشرف غنی و استقرار طالبان در افغانستان، برکناری عمران‌خان و نخست‌وزیری شهباز شریف در پاکستان دومین مسئله حائز اهمیت در مرزهای شرقی ایران است که می‌تواند چالش‌های امنیتی برای تهران به دنبال داشته باشد. از این‌رو فهم پیام‌ها و پیامدهای سقوط دولت عمران‌خان در پاکستان برای جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت است که در این مقاله بررسی می‌شود.۱-‌‌ دلایل سقوط دولت عمران‌خاندلایل سقوط دولت عمران‌خان هم داخلی و هم خارجی است. مخالفان دولتِ عمران‌خان، اعلام کردند که دلیل برکناری وی این بود که نتوانست برخلاف وعده‌ها و شعارهای خود (ایجادِ پاکستان جدید[۱]) با «فساد سیاسی و اقتصادی» مبارزه کند و در دولت وی «بیکاری»، «گرانی‌ و تورم»، افزایش و ذخایر ارزی پاکستان به دلیل همه‌گیری کووید ۱۹ تقلیل و ارزش روپیه ۱۲ درصد کاهش یافت و برنامه ۶ میلیارد دلاری صندوق بین‌المللی پول عملاً به حالت تعلیق درآمد؛ سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی کاهش یافت و تورم داخلی برای سوخت و مواد غذایی به ۱۵ درصد رسید[۲]. همچنین دولت خان نسبت به «سیاست‌های هند در کشمیر»، سیاست خارجی منزوی و منفعلی د یادداشت روز...ادامه مطلب

پایگاه بصیرت / اسماعیل باقریتاریخ انتشار : ۱۲ بهمن ۱۳۹۹ - ۱۷:۴۷  شناسه خبر : ۳۲۸۰۶۷پس از ۱۸ سال اشغال افغانستان به دست آمریکایی‌ها، مذاکرات صلح با طالبان برای فرار از شکست در دستور کار ترامپ قرار گرفت که حاصل ۱۱ دور مذاکره مستقیم در قطر، امضای «توافق‌نامه دوحه» بود که به جز برخی گمانه‌زنی‌‌ها، مفاد اصلی آن همچنان محرمانه و مبهم باقی مانده است. یکی از مفاد توافق دوحه این بود که مذاکرات بین‌الافغانی پس از آزادی زندانیان دو طرف از جمله ۵۰۰۰ زندانی طالبان آغاز شود؛ اما باوجود شروع مذاکرات پس از شش ماه از توافق دوحه، نه تنها آتش‌بس صورت نگرفت، بلکه بازگشت زندانیان آزاد شده طالبان به میدان جنگ، عملا کشتار غیرنظامیان افزایش یافت؛ طوری که تنها در سال جاری پیش از ۸۵۰۰ غیر نظامی کشته و دو برابر این تعداد زخمی شده‌اند. اما با به قدرت رسیدن جو بایدن، بحث بازنگری توافق دوحه مطرح شد و دولت اشرف‌غنی با توجه به این فرصت پیش‌ آمده، به نوعی موافق ادامه مذاکرات بین‌الافغانی طبق توافق دوحه نیست. جمهوری اسلامی ایران با توجه به اینکه براین باور است مذاکرات بین‌الافغانی در مسیر اصلی خود نبوده و اساساً با سیاست‌های مبهم و چندگانه آمریکا و متحدانش در منطقه پیش برده می‌شود، مخالف جدی این روند است. فلذا لازم بود ایران با توجه به بن‌بست دوباره در روند مذاکرات بین‌الافغانی، هم نسبت به برخی موضوعات به طالبان هشدار دهد و هم نگاه اصولی خود به رهبران طالبان را گوشزد کند. از اینرو روز سه‌شنبه ۷ بهمن ۱۳۹۹ هیئت سیاسی گروه طالبان به رهبری ملاعبدالغنی برادر، معاون سیاسی این گروه برای دیدار و گفت‌وگو با مقامات کشورمان وارد تهران شد. ایران فارِغ از اینکه رئیس‌جمهور افغانستان اشرف‌غنی باشد یا فرد دیگری، مخ یادداشت روز...ادامه مطلب

پایگاه بصیرت / گروه بین المللی/ دکتر اسماعیل باقری تنش در روابط ایران و افغانستان، بیش از آنکه واقعی باشد عمدتا تصنعی و محصور در فضای مجازی و رسانه‌ای است. به این معنی که مداخله‌گران خارجی در امور اف یادداشت روز...ادامه مطلب