توسعه روابط اقتصادی رژیم صهیونیستی با کشورهای منطقه و آفریقا؛ الگويي براي عربستان

اعظم وثوقي

در حالی که دولتمردان ما در دولت اعتدال، تنها غرب و اروپایی ها را دولت های قابلی برای توسعه ارتباطات و روابط دیپلماتیک می دانستند و برای برقراری این ارتباط تلاش گسترده پر امیدی برای انجام سلسله مذاکراتی کردند که توافق برجام از آن بیرون آمد، رژیم صهیونیستی به ایجاد و توسعه ارتباطات سیاسی و اقتصادی خود با کشورهای منطقه غرب آسيا و شمال آفریقا همت گماشته است و در کنار فعالیت جریان های تروریستی و تکفیری که با حمایت های نظامی و مالی سعودی ها ـ متحد دیرینه رژیم صهیونیستی و غرب ـ و غرب، امنیت جهان اسلام را به چالش کشیده اند و جنگ های تصنعی مذهبی به راه انداخته اند، شروع به خزیدنی آرام، حساب شده و مطمئن در جهان اسلام نموده است تا با گسترش فعالیت های اقتصادی در کشورهای فقیری که از منابع طبیعی بسیار غنی برخوردار هستند، علاوه بر بهره برداری از منابع آن کشورها، زمینه وابستگی سیاسی این کشورها را نیز فراهم کند.

در کنار رژیم صهیونیستی، عربستان نیز از انجام این قبیل اقدامات جا نمانده و با ثروت کلانی که از فروش نفت و برکات شهر مکه داشته، فعالیت های اقتصادی خود را با کشورهای مختلف منطقه و جهان اسلام به شدت توسعه داده است به طوری که در نتیجه حمایت های اقتصادی سعودی ها از این کشورها، کشورهایی مانند سودان که از دوستان ایران بوده اند، از همراهی با ایران دست کشیده و به سمت عربستان و متحدانش متمایل شده اند.

در حالی که دولت اعتدال راه نجات کشور از مشکلات اقتصادی را مذاکره با غرب برای بستن قرارداد با شرکت های تولید هواپیما و خودرو اروپایی و آمریکایی می دانستند، در همسایگی ما کشور عربستان به فکر توسعه روابط اقتصادی و سیاسی خود با کشورهای منطقه و جهان اسلام بود و از غفلت دولت فعلی جمهوری اسلامی ایران از کشورهای منطقه نهایت بهره را برد. با وضعیتی که آمریکا با نقض توافق برجام و تداوم تحریم علیه ایران رقم زده است، نه تنها گره ای از مشکلات اقتصادی کشور پس از 4 سال فعالیت دستگاه دیپلماسی باز نشده بلکه ظرفیت های اقتصادی و سیاسی بسیاری در داخل و در منطقه نیز از دست رفته است.

اگرچه برخی رویکرد کشورهایی همچون سودان را منفعت طلبانه تلقی می کنند اما به نظر می رسد این رویکرد، عملگرایانه و مبتنی بر واقعیات موجود بوده است. طبیعی است زمانی که دولتمردان ما در عرصه سیاست خارجی از این کشورها غافل شوند و مدام بر توسعه ارتباط با چند کشور خاص تأکید کنند، دولتمردان کشورهایی همچون سودان پالس های مثبتی از این اظهارات دریافت نمی کنند و بر اساس شرایط موجود درباره چگونگی و کیفیت ارتباط خود با ایران تصمیم گیری می کنند.

دولت یازدهم با خوش بینی مفرطی که نسبت به غرب و آمریکا داشت، تمام همت خود را در اقتصاد و سیاست خارجی به توافقی نیم بند با غرب گره زد تا مشکلات را در بازه 100 روزه حل کند در حالی که اگر همت خود را بر اقتصاد مقاومتی و توسعه ارتباطات تجاری و سیاسی با کشورهای منطقه قرار داده بود، هم مشکلات اقتصادی را در داخل حل کرده بود و هم دست کم ظرفیت های سیاسی و داخلی کشورهای منطقه و شمال آفریقا را از دست نمی داد.

اگر بخواهیم دقیق تر نگاه کنیم، پازلی را می توانیم کنار هم جمع کنیم که در آن، در حالی که دولتمردان ایران مشغول یک بازی باخت ـ برد با غرب بودند، متحدان غرب در منطقه یعنی رژیم صهیونیستی و عربستان مشغول توسعه ارتباطات سیاسی و اقتصادی و حتی نظامی خود بوده اند. اگرچه عربستان در برخی اقدامات خود همچون تجاوز به یمن و حمایت از معارضین در سوریه ناکام مانده است، اما با صرف هزینه های بسیار، در همراه ساختن کشورهای مسلمان با خود موفقیت های نسبی داشته است.

خوشبختانه سیاست ها و هشیاری رهبر معظم انقلاب و مقاومت ایشان در برابر خواسته های دولت برای حل مساله سوریه از طریق مذاکره با غرب موجب شده است، به رغم ناکامی های دولت در مسئله برجام و نیز بی توجهی‌های دولت به تدوام ارتباطات و تعاملات مثبت با کشورهای اسلامی، جمهوری اسلامی ایران در منطقه، همچنان حضور پر قدرتی داشته باشد. امید است دولت بعدی با هشیاری و شناخت صحیح از مسایل منطقه و بین الملل، تصمیمات درستی را در حوزه اقتصاد و سیاست خارجی اتخاذ نماید.